Zespół Cushinga to schorzenie objawiające się między innymi różowymi rozstępami na skórze. Najczęściej mają z nim do czynienia lekarze endokrynolodzy. Co jest przyczyną tej przypadłości i jak ją leczyć?
Chorobę Cushinga można zdefiniować jako stan, w którym kora nadnerczy wytwarza nadmierną ilość kortyzolu (hormonu stresu). Wzmożona produkcja tej substancji jest spowodowana zbyt dużym stężeniem ACTH, czyli hormonu adrenokortykotropowego we krwi, wytwarzanego przez przysadkę mózgową.
Nadmierne wydzielanie ACTH skutkuje przerostem warstwy pasmowatej i siatkowatej kory nadnerczy, co z kolei prowadzi do wytwarzania zbyt dużych ilości kortyzolu, a także innych substancji, np. androgenów. Wszystko to napędza rozwój specyficznych dla zespołu Cushinga objawów, którym poświęcimy nieco miejsca poniżej.
Czym różni się choroba Cushinga od zespołu Cushinga?
Obu tych terminów nie należy stosować zamiennie, ponieważ oznaczają co innego. Zespół Cushinga to szersza jednostka chorobowa, będąca często rezultatem choroby Cushinga. W ramach tej jednostki wyróżnia się zespół ACTH-niezależny oraz zespół ACTH-zależny.
Pierwszy spośród wymienionych zespołów (najczęściej występujący) wynika z nadmiernej produkcji ACTH przez przysadkę mózgową. Jego przyczyną jest więc choroba Cushinga. Oprócz przysadki mózgowej ACTH mogą również wytwarzać komórki nowotworowe. W niektórych przypadkach źródło wydzielania hormonu pozostaje niezidentyfikowane.
Natomiast zespół Cushinga ACTH-niezależny nie stanowi pochodnej zbyt dużego stężenia ACTH w organizmie, lecz jest uwarunkowany dysfunkcjami samych nadnerczy, między innymi gruczolakami, rakiem czy przerostem wieloguzkowym kory nadnerczy.
Konkludując: zespół Cushinga wynika z nadmiaru kortyzolu we krwi, a choroba Cushinga to zaledwie jedna z przyczyn tego stanu.
Co wywołuje chorobę Cushinga?
Najczęściej mikrogruczolak przysadki (90% przypadków zachorowań) o różnej średnicy. Szacuje się, że w połowie przypadków jego średnica jest mniejsza niż 5 mm. O wiele rzadziej chorobę Cushinga wywołuje makrogruczolak przysadki, mający średnicę większą niż 1 cm. Gruczolaki należą do najczęściej pojawiających się guzów na przysadce mózgowej. Mogą wydzielać różne hormony, np. prolaktynę odpowiedzialną za laktację, ale też właśnie ACTH, somatotropinę (hormon wzrostu), gonadotropiny czy tyreotropinę stymulującą tarczycę do wydzielania innych hormonów.
Chorobę Cushinga wywołuje ponadto rozrost komórek kortykotropowych odpowiadających za wydzielanie ACTH, spowodowany zwykle nadmiernym ich pobudzaniem przez kortykoliberynę (CRH).
Objawy choroby Cushinga
Choroba Cushinga objawia się zmianą rysów twarzy, podatnością skóry na zranienia, łatwym powstawaniem siniaków, wzmożonym pragnieniem, wielomoczem wynikającym z podwyższonego poziomu glukozy, wilczym apetytem, dolegliwościami bólowymi spowodowanymi rozwijającą się osteoporozą, wahaniami nastroju, depresją, zaburzeniami snu, zmniejszoną odpornością na infekcje, podwyższonym ciśnieniem tętniczym skutkującym często zawrotami i bólem głowy, objawami choroby wrzodowej żołądka, spadkiem libido u mężczyzn i zaburzeniami miesiączkowania u kobiet.
Z objawów najbardziej rzucających się w oczy należy wymienić otyłość charakteryzującą się szczupłymi kończynami oraz rozrostem tkanki tłuszczowej w okolicy tułowia, otłuszczeniem twarzy i karku, zanikami mięśniowymi, zaczerwienieniem skóry, rozszerzonymi naczyniami krwionośnymi, różowymi lub czerwonawymi rozstępami, trądzikiem, nadmiernym owłosieniem u kobiet, obrzękiem nóg i powstawaniem przebarwień na skórze.
Jak leczyć chorobę Cushinga?
Choroba Cushinga wymaga leczenia operacyjnego. 90% zabiegów kończy się powodzeniem. Po operacji należy stawiać się co jakiś czas na kontrole i przestrzegać zaleceń lekarza. Ignorowanie objawów choroby może skończyć się tragicznie – aż połowa nieleczonych osób dotkniętych tą przypadłością umiera w ciągu 5 lat od postawienia diagnozy.
