Żywność wysokoprzetworzona niszczy zdrowie i wpływa niekorzystnie na pracę organizmu, dlatego warto ograniczyć spożywanie takich produktów do minimum, a najlepiej całkowicie wykluczyć je z diety. Jakie to są produkty i na jakiej podstawie rozgranicza się żywność wysoko-, a nawet ultraprzetworzoną od tej o niskim stopniu przetworzenia?

W dobie nachalnej promocji zdrowego odżywiania media podejmują często temat żywności wysokoprzetworzonej, przeciwstawiając ją produktom o bogatej wartości odżywczej.
Prosty podział na żywność przetworzoną, czyli w domyśle szkodliwą, oraz nieprzetworzoną, czyli zdrową, nie znajduje uzasadnienia w obliczu sporej różnorodności produktów opatrywanych jednym bądź drugim mianem. Innymi słowy, żywność przetworzona niekoniecznie musi być niezdrowa.

O co chodzi z tą przetworzoną żywnością?

Przetworzoną żywnością nazywa się każdy produkt, który został poddany rozmaitym procesom zmieniającym jego skład i właściwości. Takim procesem może być obróbka termiczna (gotowanie, smażenie), pasteryzacja czy zamrożenie.

Czy przetworzona żywność szkodzi zdrowiu? Nie każda. Część produktów zaliczanych do tej kategorii ma wysoką wartość odżywczą i bardzo dobry skład. Kryterium decydującym o szkodliwości jest liczba oraz rodzaj procesów przetwórczych, jakim został poddany produkt. Na podstawie tych dwóch zmiennych można wyróżnić:

• żywność przetworzoną,
• żywność wysokoprzetworzoną,
• żywność ultraprzetworzoną.

Im bardziej przetworzona żywność, tym mniejszą ma wartość odżywczą. Do ostatniej spośród wymienionych kategorii zalicza się między innymi napoje gazowane, cukierki, batony, ciastka, wafle, gumy rozpuszczalne, lody, czipsy, krakersy, paluszki, słodzone płatki śniadaniowe, margaryny, tanie przetwory mięsne, dania gotowe do spożycia, dania instant, puree ziemniaczane do zalania wrzątkiem czy fast foody.

Tę wyliczankę dałoby się ciągnąć i ciągnąć, wyczerpujący rejestr wszystkich produktów tego typu mijałby się jednak z celem. Dość powiedzieć, że żywność ultraprzetworzona obfituje głównie w cukier, sól oraz niskiej jakości tłuszcz. To dlatego nie sposób się nią porządnie najeść.

W jakim celu przetwarza się żywność?

Żywność jest poddawana procesom przetwórczym w różnych celach. Np. po to, by zaoszczędzić konsumentowi samodzielnego pieczenia, smażenia czy gotowania. Albo w celu przedłużenia okresu przydatności do spożycia poprzez zamrożenie, dodanie konserwantów, wędzenie lub kiszenie.
Producenci chcą też zadośćuczynić wymaganiom konsumentów, którzy oczekują np., że ser na półkach z nabiałem będzie żółty, a nie biały, oraz polepszyć strawność przetwarzanego produktu.

Jak żywność przetworzona wpływa na organizm?

Wyjąwszy nieliczne przypadki, które potwierdzają regułę, spożywanie żywności wysokoprzetworzonej skutkuje zwiększeniem masy ciała oraz pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia. Liczne badania dowiodły, że nadmierna konsumpcja żywności ultraprzetworzonej stanowi często przyczynę otyłości, nadciśnienia, wyższej glikemii na czczo, zespołu metabolicznego oraz dużego stężenia cholesterolu we krwi.

Natomiast dieta składająca się z ryb, warzyw, jaj, orzechów oraz produktów o niskim stopniu przetworzenia zmniejsza ryzyko chorób serca, zapobiega cukrzycy i otyłości, a także ma znaczący wpływ na długość życia.

Podsumowanie

Jeśli chcesz zdrowo się odżywiać, nie musisz całkowicie rezygnować z żywności przetworzonej. Jak już wspomnieliśmy na początku, nie wszystkie produkty z tej kategorii są szkodliwe. Grunt to zwracać uwagę na skład. Staraj się unikać zwłaszcza wszelkiego rodzaju utwardzaczy, wykorzystywanych między innymi w produkcji tanich łakoci. Omijaj szerokim łukiem dania instant. Zdecydowanie zdrowszą opcją będzie samodzielne przygotowywanie pełnowartościowych posiłków.