Na temat stosowania probiotyków narosło wiele mitów. Co trzeba wiedzieć o probiotykach, by korzystać z nich w sposób prawidłowy?

Probiotyki to żywe kultury różnych szczepów bakterii, które mają udowodnione klinicznie działanie prozdrowotne. Jak wynika z definicji Światowej Organizacji Zdrowia WHO, podawane we właściwych ilościach mogą wspomagać zachowanie równowagi w mikroflorze jelitowej. Probiotyki dzielą się na jednoskładnikowe, wieloskładnikowe, synbiotyki oraz probiotyki rekombinowane.

Mity na temat probiotyków

Aby probiotyki zadziałały korzystnie na organizm, trzeba wiedzieć, jak je stosować. Czym innym są produkty zawierające naturalne bakterie kwasu mlekowego i wspierające pracę układu pokarmowego, a czym innym suplementy dostarczające miliardów określonych szczepów bakterii. Co trzeba wiedzieć na temat probiotyków, by właściwie je stosować? Postaramy się obalić najczęstsze mity.

1. Wszystkie probiotyki wspomagają układ pokarmowy

   Jednym z głównych mitów na temat probiotyków jest ten mówiący, że wszystkie probiotyki mogą pomóc złagodzić dolegliwości w obrębie układu pokarmowego. Częste wypróżnienia, mdłości czy wymioty, charakterystyczne dla rozstroju żołądka, można złagodzić, sięgając po probiotyki. Jest to mit.

   Działanie probiotyku jest uzależnione od tego, jakie zawiera szczepy bakterii. Nie wszystkie probiotyki oddziałują na organizm w ten sam sposób.
   W tym momencie najlepiej przebadane są dwa szczepy: Lactobacillus i Bifidobacterium, a ich działanie na organizm jest udowodnione klinicznie. Podawanie probiotyków rzeczywiście może wspomóc odporność przewodu pokarmowego i poprawić odporność lokalną, ale też ogólną.

   Jest to jednak uzależnione nie tylko od szczepu bakterii, ale też od czasu ich podawania oraz funkcjonowania układu immunologicznego danej osoby [1]. Nie zaleca się stosowania probiotyków, których działanie nie zostało udokumentowane medycznie.

2. Kiszonki mogą zastąpić probiotyk

   Kolejnym mitem na temat probiotyków jest myślenie, że włączenie do diety kiszonych warzyw lub owoców albo fermentowanych produktów mlecznych (np. kefirów lub jogurtów naturalnych) może zastąpić stosowanie probiotyków.
   Naturalne kiszonki lub produkty mleczne zawierają bakterie kwasu mlekowego, które sprzyjają utrzymaniu równowagi w mikroflorze jelitowej i wspierają procesy trawienne.

   Probiotyki to suplementy diety lub wyroby medyczne zawierające miliardy określonych szczepów bakterii, których działanie jest udowodnione klinicznie. Mogą one zapobiegać dysbiozie jelitowej i wspomagać odbudowę środowiska w jelitach w okresie zwiększonego zapotrzebowania, np. w czasie przyjmowania antybiotyków.

   Stosowanie silnych leków wymaga podania probiotyków, a kiszonki czy jogurty mogą stanowić dodatkowy element wsparcia mikroflory jelitowej.

3. Probiotyki mogą zmienić mikrobiom

   Mikrobiom człowieka kształtuje się przez całe jego życie, choć najintensywniejszy okres rozwoju przypada na pierwsze trzy lata. Jest uzależniony nie tylko od właściwej diety i trybu życia, ale też od czynników środowiskowych i genetycznych oraz przebytych chorób i przyjmowanych leków.

   Mikrobiom pełni ważną funkcję, budując florę endogenną czy wpływając na produkcję przeciwciał [2]. Stosowanie probiotyków nie zmieni składu mikrobiomu, ale może zróżnicować środowisko mikroflory jelitowej, wspomóc procesy trawienne i lokalną odporność.

4. Probiotyki mogą zaszkodzić

   Probiotyki wspierają zróżnicowanie środowiska mikroflory jelitowej i wspomagają zachowanie właściwego pH flory bakteryjnej jelit. Stosowanie ich w nadmiarze nie jest szkodliwe i błędne jest myślenie, że jest odwrotnie.

   Probiotyki można przyjmować przez dłuższy czas, ale warto pamiętać, że nie wszystkie probiotyki będą tak samo korzystnie oddziaływały na organizm. Tylko niektóre z nich mają udowodnione działanie prozdrowotne i to po nie należy sięgać w pierwszej kolejności w przypadku wystąpienia dysbiozy jelitowej.

5. Każdy może przyjmować probiotyki

   Probiotyki nie są dla wszystkich. W tej sprawie ponownie obowiązuje zasada – różne rodzaje probiotyków mogą w różny sposób wpływać na organizm.

   Faktem jest, że nie każdy może po nie sięgać, ponieważ w przypadku niektórych chorób (np. SIBO) podawanie probiotyków może zadziałać negatywnie na kondycję mikroflory jelitowej i wręcz doprowadzić do nasilenia objawów choroby. Są to przypadki szczególne, ale należy o nich pamiętać.

Jak widać, warto weryfikować informacje na temat probiotyków i nie wierzyć w mity dotyczące ich stosowania.

Bibliografia

1. Hanna Szajewska, Praktyczne zastosowanie probiotyków, Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1.
2. Ewelina Błasiak, Adam Ostrowski, Mikrobiom jelitowy a stosowanie probiotyków. Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 2019, tom 28.

ARTYKUŁ ZEWNĘTRZNY