Na kontakt z pasożytami jesteśmy narażeni w różnych codziennych sytuacjach: przebierając pomidory w sklepie, bawiąc się z własnym psem, pijąc wodę z kranu czy jedząc mięso (zwłaszcza czerwone). W związku z tym zasadne wydaje się postawienie pytania, czy w ramach profilaktyki powinniśmy się co jakiś czas odrobaczać? Rozstrzygamy wątpliwości poniżej.

W Europie temat profilaktycznego odrobaczania pojawia się niemal wyłącznie w kontekście opieki nad zwierzętami. Europejczycy nie nawykli do odrobaczania samych siebie, chyba że doświadczają uporczywych dolegliwości ze strony pasożytów.

Tymczasem np. mieszkańcy wielu krajów azjatyckich powszechnie zażywają leki odrobaczające – nawet jeśli nie mają żadnych objawów wskazujących na obecność „nieproszonych gości” w ciele. Czy to zdrowa praktyka? Dlaczego zdania ekspertów na ten temat są podzielone?

Na czym polega pasożytnictwo?

Pasożytnictwo definiuje się jako antagonistyczną formę współżycia dwóch organizmów, z których jeden żywi się drugim, czerpiąc jednostronną korzyść i działając na szkodę żywiciela. Wyróżnia się pasożyty jedno- i wielokomórkowe, np. płazińce, nicienie czy pierwotniaki.

Organizm żywiciela jest dla nich nie tylko źródłem pokarmu, ale i miejscem, w którym żyją, rozwijają się i rozmnażają. Obecność pasożytów wewnątrz organizmu może wywoływać rozliczne choroby i dolegliwości, należy jednak zauważyć, że pasożyt nigdy nie dąży do zabicia swojego żywiciela.

Wpływ pasożytów na układ odpornościowy

Podobnie jak inne formy życia na Ziemi, pasożyty w drodze ewolucji doskonaliły stopniowo swoje umiejętności przystosowawcze, dzięki którym są w stanie przeżyć, zaanektować organizm żywiciela i wykorzystać go w optymalny dla siebie sposób. Największe zainteresowanie naukowców budzi zwłaszcza unikanie przez pasożyty reakcji immunologicznej zarobaczonego organizmu.

Gdy ten wytwarza przeciwciała, pasożyty zmieniają swoją strukturę poprzez zastąpienie antygenów powierzchniowych nowymi oraz włączenie w swoją budowę cząsteczek żywiciela. W sytuacji zagrożenia pasożyty wydzielają też enzymy proteolityczne, które skutecznie niszczą przeciwciała. Poza tym hamują aktywność komórek odpornościowych lub przyspieszają ich obumieranie. Innymi słowy: „nieproszeni goście” nie dają się tak łatwo „wyprosić”.

Czy warto się odrobaczać?

W związku z powyższym powstaje pytanie, na ile zasadne jest profilaktyczne odrobaczanie ludzkiego organizmu. Eksperci uważają, że tego rodzaju środki zapobiegawcze są wskazane w krajach, gdzie wskaźnik zachorowań na choroby pasożytnicze jest bardzo wysoki. W Europie wskaźnik ten jest raczej niski, więc tutaj odrobaczanie nie ma większego sensu, zwłaszcza jeśli chodzi o dzieci.

Nie zapominajmy, że leki przeciwpasożytnicze wywołują czasem skutki uboczne: zaburzenia snu, kaszel, gorączkę, dolegliwości żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, przebarwienia skóry, dysfunkcję nerek oraz wiele innych przypadłości. Poza tym regularne przyjmowanie leków przeciwpasożytniczych może doprowadzić do lekooporności, co w znacznym stopniu utrudnia odrobaczanie w uzasadnionych przypadkach.

Dlatego mieszkańcy krajów europejskich nie powinni sięgać po specyfiki tego typu przed wykonaniem badań diagnostycznych, które potwierdziłyby obecność pasożyta w organizmie.

Jak uchronić się przed pasożytami?

Zamiast profilaktycznie brać leki przeciwpasożytnicze, lepiej po prostu przestrzegać pewnych zasad:

• myj ręce przed posiłkiem i po zabawie ze zwierzętami,
• płucz owoce i warzywa przed spożyciem,
• pij wodę z bezpiecznych źródeł,
• nie jedz surowego mięsa,
• jeśli masz zwierzęta, zapewnij im odpowiednie warunki,
• jedz często produkty o działaniu przeciwpasożytniczym: cebulę, czosnek, pestki dyni, czarnuszkę czy niektóre zioła.