Bycie asertywnym często kojarzy nam się wyłącznie z umiejętnością stanowczego mówienia „nie”. Owszem, jest to umiejętność ważna, szczególnie, gdy ma się do czynienia z ludźmi nieuczciwymi i próbującymi wywrzeć na nas presję. Jednak fakt, że potrafimy się im przeciwstawić, nie czyni z nas jeszcze osób asertywnych. Asertywność jest bowiem czymś więcej, niż tylko pewnością siebie i skutecznym negowaniem cudzych sugestii.
Empatia, wrażliwość, uczciwość
Niezależnie od tego, jakie relacje budujemy z innymi – formalne czy nieformalne, zażyłe czy zaledwie dyplomatyczne – trzeba pamiętać, że każdy człowiek posiada określone potrzeby i uczucia, które należy brać pod uwagę we wzajemnych stosunkach. Nie brakuje jednak ludzi, którzy swój punkt widzenia uważają za jedyny słuszny i nieustannie usiłują go narzucać, a własne potrzeby traktują jako nadrzędne. Asertywność, z jednej strony, polega na tym, aby w kontakcie z takimi osobami umieć bezpośrednio wyrażać myśli i dochodzić swoich praw. Z drugiej strony oznacza, że powinniśmy traktować innych na równi, a własne życzenia oraz emocje wyrażać w sposób bezkonfliktowy. Towarzyszy temu wrażliwość i empatia, dzięki którym jesteśmy w stanie budować autentyczne więzi, oparte o kompromis i wzajemny szacunek. Równie ważna jest tutaj szczerość, bo choć mamy na uwadze to, aby nie ranić innych osób, musimy nauczyć się właściwego wyrażania oraz przyjmowania uwag.
Nauka asertywności
Należy pamiętać, że asertywność jest umiejętnością nabytą, której uczymy się podczas funkcjonowania w społeczeństwie. Nie wszystkim jednak uczenie się zachowań asertywnych przychodzi łatwo. Szczególne trudności mogą mieć osoby, które z natury są nieśmiałe i zamknięte, co sprawia, że w kontaktach międzyludzkich szybko zostają zdominowane przez tak zwane „dusze towarzystwa” czy śmielszych współpracowników i zwierzchników. Pomocne w ich przypadku mogą okazać się spotkania z psychologiem czy udział w specjalnych treningach grupowych, które ułatwią zrozumienie istoty asertywności oraz pokonanie barier międzyludzkich. Ważne jest, aby nauczyć się, w jaki sposób jasno wyrażać swoje emocje, opinie i potrzeby przy jednoczesnym poszanowaniu uczuć innych członków społeczeństwa, dostrzec swoje mocne i słabe strony oraz doprowadzić do właściwej samooceny. Pozwoli to na efektywniejszą pracę nad sobą i swoimi brakami, ale też pomoże racjonalnie przyjmować krytykę. To samo dotyczy również właściwego odbierania pochwał, zwłaszcza w przypadku osób, które łatwo wpadają w samozachwyt i uważają się za lepszych od reszty, ignorując uczucia pozostałych i ich prawo głosu – dlatego asertywności powinni uczyć się nie tylko nieśmiali, ale także, a może przede wszystkim, osoby za bardzo skupione na sobie, egocentrycy, nieszanujący innych, wywyższający się ponad nich.
Ponieważ asertywność stanowi o inteligencji emocjonalnej, powinien się nią cechować każdy, niezależnie od tego, czy jest pracownikiem sklepu, czy zajmuje wysokie stanowisko kierownicze. Osoby asertywne mają zgodne z rzeczywistością wyobrażenie samych siebie. Dzięki temu są w pełni świadome swoich zalet i wad. Nie stawiają sobie za wysoko poprzeczki, ale też posiadają ugruntowane poczucie własnej wartości.
