Po posiłku, który składał się z mleka, twarogu, jogurtu czy innych produktów z zawartością laktozy, organizm zaczyna reagować serią symptomów gastrycznych. Pojawiają się biegunka, kolka, bolesne skurcze w obrębie jamy brzusznej, zespół jelita drażliwego, nudności, gazy, czasem wymioty. Objawy te mogą pojawić się w różnym nasileniu i są zależne od ilości spożytego mleka lub innego produktu mlecznego. Nietolerancja na laktozę zwiększa się poza tym z wiekiem, a może również zaistnieć przejściowo, na skutek naruszenia błony śluzowej jelita cienkiego, np. pod wpływem działania antybiotyków.

Laktaza i laktoza

Nietolerancja laktozy jest dolegliwością, która dotyka około 25% Polaków. Europejczycy, zwłaszcza mieszkańcy północnej części kontynentu, cierpią na nią w o wiele mniejszym procencie, niż np. mieszkańcy Azji. Generalnie jednak u dorosłych ludzi, laktoza jest rozkładana i wchłaniana w ograniczonym lub bardzo ograniczonym stopniu w stosunku do wieku niemowlęcego.

Główną winowajczynią tej nietolerancji pokarmowej jest jednak nie laktoza (dwucukier), ale laktaza. A raczej jej brak. Laktaza to enzym produkowany w jelicie cienkim, którego zadaniem jest rozłożenie laktozy do glukozy i galaktozy, tak aby mogła zostać wchłonięta. Z wiekiem produkcja laktazy spada. Proces ten rozpoczyna się już u kilkulatków. Większość dorosłych ma tolerancję laktozy utrzymaną na poziomie do 50%. Jednak u wielu wskaźnik ten jest znacznie niższy, w związku z czym nie trawią oni laktozy prawie w ogóle. Niestrawiony dwucukier zalega w jelitach, zatrzymując wodę i uruchamiając proces fermentacyjny, w wyniku którego następują wspomniane zawirowania jelitowe.

Badania i dieta

Kilka metod badań umożliwia jasne zdiagnozowanie nietolerancji laktozy (badanie moczu, badanie surowicy krwi, badanie na ilość wodoru w wydychanym powietrzu itd.). Dolegliwość ta jest poza tym łatwa do zaobserwowania. Objawy nietolerancji występują zwykle od 30 minut do kilku godzin po spożyciu świeżego mleka. Nietolerancja ta wymaga częściowej lub całkowitej rezygnacji z produktów mlecznych, zwłaszcza ze świeżego mleka krowiego. W zależności od tego, w jakim stopniu nasz organizm jest w stanie wyprodukować laktazę, niektórzy muszą odstawić również przetwory mleczne, głównie białe sery i większość jogurtów. Laktozy nie zawiera kefir. Również sery twarde oraz długo dojrzewające zawierają niewielkie ilości tego dwucukru. Laktozy nie znajdziemy w mleku roślinnym (sojowe, migdałowe, kokosowe). Ale może się za to pojawić w wędlinach oraz niektórych przekąskach i słodyczach.